Yazının İçindekiler
”Ülke, çay üreticisini unuttu”
Türkiye’nin yeşil altını sayılan çayda kriz büyüyor. Rize başta olmak üzere Doğu Karadeniz’de yaklaşık 200 bin üretici ve onlarca sanayici, yapısal sorunların gölgesinde ayakta kalmaya çalışıyor. Çayın kalbinde yaşanan bu ekonomik çıkmaz, sadece tarladaki üreticiyi değil, çayın raflara ulaşmasını sağlayan tüm zinciri derinden etkiliyor.
Anadolu Aslanları İş Adamları Derneği (ASKON) Rize Şube Başkanı Recep Ali Karakoyun, çay sektörünün içinde bulunduğu sıkıntıları açık bir dille ifade ederek, çözüm çağrısında bulundu: “Çay sektörü yıllardır seçim vitrinine sıkışmış, Eylül geldiğinde kaderine terk edilmiştir. Artık günü kurtaran değil, geleceği inşa eden adımlara ihtiyacımız var.”
Fiyat Var, Destek Yok: Sistem Çöktü Mü?
2024 yılı için yaş çay alım fiyatının 25,44 TL’ye yükseltilmesi ilk bakışta umut verici bir gelişme gibi görünse de, Hazine destekleme priminin kaldırılması dengeleri altüst etti. Özel sektör ile ÇAYKUR arasındaki fiyat uçurumu büyürken, sanayici artan maliyetler karşısında çaresiz kaldı.
Karakoyun, “Bugün özel sektör üreticiye değil, faizli banka kredilerine çalışıyor. ÇAYKUR ise aynı finansal baskılar altında eziliyor. Kazanan ne üretici, ne tüketici; kazanan yalnızca bankalar,” diyerek sektörün ekonomik darboğazda olduğunu vurguladı.
“Sivil Toplum Sessiz, Kurumlar Kayıtsız”
Sektördeki sessizliğe dikkat çeken Karakoyun, yerel kurumları ve sivil toplumu da eleştirilerinin hedefi yaptı. 22 yıldır çayın kaderinin değişmediğini, çözüm önerilerinin ise siyasi çekişmelere kurban edildiğini savundu.
“Savunma sanayisinde küresel başarıya imza atan bir yönetim, bir milyon çay müstahsilinin sesini neden duyamıyor? Bu bir imkânsızlık değil, tercih meselesidir. Sorun zihniyet değişmeden çözülmez.”
Çayın Kurtuluşu: Emtia Borsası ve Kalite Devrimi
ASKON Rize Başkanı, çözüm önerilerini net biçimde ortaya koydu. Sektörün, sadece fiyat politikasından ibaret bir yaklaşımla yönetilemeyeceğini ifade eden Karakoyun, çayda köklü bir kalite ve piyasa reformu önerdi:
- Tarlada kalite bilincinin artırılması,
- Akredite firmalar aracılığıyla nitelikli yaş çay alımı,
- Fabrikalarda kalite odaklı kuru çay üretimi,
- Kaliteye göre sınıflandırma ile satış yapılacak Emtia Borsası’nın kurulması.
Bu sistemle birlikte hem üretici emeğinin gerçek karşılığını alacak hem de sanayici dünya pazarlarında rekabet gücünü artıracak.
Rize’de Sadece Çay Soluyor
Karadeniz’in yeşil cennetinde şu günlerde her sohbetin ana konusu çay. Ancak bu kez tarlalarda neşeli hasat sohbetleri değil, umutsuzluk ve belirsizlik var. Üretici ayakta kalmak için çabalarken, sektör temsilcileri çay politikasının artık ekonomi dışı değil, ulusal kalkınma stratejisinin bir parçası olması gerektiğini söylüyor.
Karakoyun’un sözleriyle:
“Çay yalnızca bir içecek değil; Rize’nin ekonomisi, kültürü, kimliğidir. Bu değeri heba etmeye kimsenin hakkı yok.”
Editörün Notu:
Çay sadece Rize’nin değil, Türkiye’nin yüz akı bir ürünü. Ancak yıllardır geçici çözümlerle ayakta tutulmaya çalışılan bu sektör, artık köklü bir dönüşüme ihtiyaç duyuyor. Çayda kalite, güven ve sürdürülebilirlik için atılacak adımlar; sadece bölgesel değil, ulusal ölçekte ekonomik bir kalkınma hamlesi anlamı taşıyor.
Çayın ulusal değeri büyük ama iyi yönetiliyor mu? Gerçekten bunları tartışmak şart.
Çayın ulusal değeri büyük ama iyi yönetiliyor mu? Gerçekten bunları tartışmak şart.
Yazı güzel, ama önerilen emtia borsası uygulaması ne kadar etkili olabilir? Yine de bu değişim gereklidir.
Yazı güzel, ama önerilen emtia borsası uygulaması ne kadar etkili olabilir? Yine de bu değişim gereklidir.
Çay sektörü için daha fazla ses yükseltilmesi gerekiyor. Herkesin sesi aynı anda duyulmalı!
Çay sektörü için daha fazla ses yükseltilmesi gerekiyor. Herkesin sesi aynı anda duyulmalı!
Makaledeki bilgiler çok dikkat çekici! Çay üreticilerinin zorluklarını anlıyorum, umarım bu soruna çözüm bulunur.
Makaledeki bilgiler çok dikkat çekici! Çay üreticilerinin zorluklarını anlıyorum, umarım bu soruna çözüm bulunur.
Bu kriz gerçekten üzücü. Rize’nin çay kültürü için bir şeyler yapmak zorundayız.
Bu kriz gerçekten üzücü. Rize’nin çay kültürü için bir şeyler yapmak zorundayız.